George Soros, thầy phù thủy của giới tài chính quốc
tế, đã có bài phát biểu tại diễn đàn kinh tế thế giới tại Davos, Thụy Sĩ hôm
24 tháng giêng vừa qua.
|
Chấn Minh dịch
|
Remarks delivered at the World
Economic Forum
|
|
Davos, Switzerland, January
24, 2019
|
Davos, Thụy Sĩ, 24 Tháng Giêng, 2019
|
Good evening and thank you all for
coming.
|
Kính
chào buổi tối và xin cám ơn tất cả các quý vị đã đến.
|
I want to use my time tonight to warn the
world about an unprecedented danger that’s threatening the very survival of
open societies.
|
Tôi muốn
dùng thời gian tôi có tối hôm nay để cảnh báo quý vị về một nguy cơ xưa nay
chưa hề có và đang đe dọa ngay cả sự sống còn của các xã hội mở.
|
Last year when I stood before you I spent
most of my time analyzing the nefarious role of the IT monopolies. This is
what I said: “An alliance is emerging between authoritarian states and the
large data rich IT monopolies that bring together nascent systems of
corporate surveillance with an already developing system of state sponsored
surveillance. This may well result in a web of totalitarian control the likes
of which not even George Orwell could have imagined.”
|
Năm trước khi đứng trước quý vị tôi đã
dùng hầu hết thời gian tôi có để phân tích vai trò bất chính của các tổ chức
độc quyền trong ngành tin học. Vào lúc đó, tôi đã nói như thế này: “Một liên
minh giữa các nhà nước độc tài và các tổ chức tin học độc quyền giàu dữ liệu
đang manh nha, liên minh này sẽ gom lại các hệ thống giám sát doanh nghiệp
đang hình thành cùng các hệ thống giám sát nhà nước đang được phát triển và
tài trợ. Kết quả của liên minh này rất có thể là một mạng lưới kiểm soát toàn
trị mà ngay cả George Orwell cũng không thể nào tưởng tượng được”
|
Tonight I want to call attention to the
mortal danger facing open societies from the instruments of control that
machine learning and artificial intelligence can put in the hands of
repressive regimes. I’ll focus on China, where Xi Jinping wants a one-party
state to reign supreme.
|
Tối nay, tôi muốn kêu gọi mọi người hãy
chú ý đến nguy cơ diệt vong mà các xã hội mở sẽ phải đối đầu từ các công cụ
kiểm soát mà công nghệ học máy và trí khôn nhân tạo có khả năng trao tận tay
các chế độ đàn áp. Tôi sẽ tập trung nói về Trung Quốc, nơi mà Tập Cận Bình
Đang muốn có một nhà nước độc đảng trị vì ở vị thế tối cao nhất.
|
A lot of things have happened since last
year and I’ve learned a lot about the shape that totalitarian control is
going to take in China.
|
Rất
nhiều chuyện đã xảy ra kể từ năm vừa qua và tôi đã học được khá nhiều về hình
thù của sự kiểm soát toàn trị đang hình thành tại Trung Quốc.
|
All the rapidly expanding information
available about a person is going to be consolidated in a centralized
database to create a “social credit system.” Based on that data, people will
be evaluated by algorithms that will determine whether they pose a threat to
the one-party state. People will then be treated accordingly.
|
Tất cả các thông tin có được và ngày càng
nhiều về một cá nhân sẽ được tập trung vào một cơ sở dữ liệu trung ương để tạo
dựng một “hệ thống tín dụng xã hội”. Từ các dữ liệu đó, một người sẽ được
đánh giá bởi các thuật toán, và các thuật toán này sẽ quyết định người đó có
thể là một mối đe dọa cho nhà nước độc đảng hay không. Sau đó, họ sẽ được đối
xử tương xứng.
|
The social credit system is not yet fully
operational, but it’s clear where it’s heading. It will subordinate the fate
of the individual to the interests of the one-party state in ways
unprecedented in history.
|
Vào lúc này, hệ thống tín dụng xã hội
trên vẫn chưa hoạt động đầy đủ, nhưng hướng đi của nó đã hiện rõ. Hệ thống
tín dụng xã hội này sẽ đặt số phận của con người dưới các quyền lợi của nhà
nước độc đảng một cách chưa từng có trong lịch sử.
|
I find the social credit system
frightening and abhorrent. Unfortunately, some Chinese find it rather
attractive because it provides information and services that aren’t currently
available and can also protect law-abiding citizens against enemies of the state.
|
Tôi thấy hệ thống tín dụng xã hội khủng
khiếp và đáng ghét. Điều không may là, một số người Trung Quốc lại xem hệ thống
này có vẻ khá hấp dẫn, bởi vì nó cung cấp các thông tin và dịch vụ vào lúc
này chưa ai có được, và bởi vì nó cũng bảo vệ các công dân biết tôn trọng luật
pháp khi nó chống lại các kẻ thù của nhà nước.
|
China isn’t the only authoritarian regime
in the world, but it’s undoubtedly the wealthiest, strongest and most
developed in machine learning and artificial intelligence. This makes Xi Jinping
the most dangerous opponent of those who believe in the concept of open
society. But Xi isn’t alone. Authoritarian regimes are proliferating all over
the world and if they succeed, they will become totalitarian.
|
Trung Quốc không phải là nước độc tài độc
nhất trên thế giới, nhưng có một điều không nghi ngờ được là Trung Quốc là nước
giàu nhất, mạnh nhất và phát triển nhất trong ngành học máy và trí khôn nhân
tạo. Điều này khiến cho Tập Cận Bình trở thành kẻ thù nguy hiểm nhất của những
ai tin vào khái niệm xã hội mở. Nhưng họ Tập không đơn độc. Các chế độ độc
tài đang lan tràn khắp mọi nơi trên thế giới và nếu thành công, các chế độ
này sẽ trở thành những chế độ toàn trị.
|
As the founder of the Open Society
Foundations, I’ve devoted my life to fighting totalizing, extremist
ideologies, which falsely claim that the ends justify the means. I believe
that the desire of people for freedom can’t be repressed forever. But I also
recognize that open societies are profoundly endangered at present.
|
Là sáng lập viên của các Cơ Sở Xã Hội Mở,
tôi đã dành cả đời tôi để chống lại các ý thức hệ toàn trị và quá khích, tức
là các ý thức hệ đã rêu rao láo lếu là cứu cánh biện minh cho phương tiện.
Tôi tin rằng khát vọng tự do của con người không thể nào bị đàn áp mãi mãi.
Nhưng tôi cũng nhìn nhận được là vào lúc này các xã hội mở đang có nguy cơ
tuyệt chủng sâu sắc.
|
What I find particularly disturbing is
that the instruments of control developed by artificial intelligence give an
inherent advantage to authoritarian regimes over open societies. For them,
instruments of control provide a useful tool; for open societies, they pose a
mortal threat.
|
Một điều làm cho tôi rất áy náy là các
công cụ kiểm soát do trí khôn nhân tạo phát triển đang cho các chế độ độc tài
một lợi thế nội tại trên các xã hội mở. Với các chế độ này, các công cụ kiểm
soát là những dụng cụ có ích lợi; với các xã hội mở, các công cụ này là một
đe dọa sinh tử.
|
I use “open society” as shorthand for a
society in which the rule of law prevails as opposed to rule by a single
individual and where the role of the state is to protect human rights and
individual freedom. In my personal view, an open society should pay special
attention to those who suffer from discrimination or social exclusion and
those who can’t defend themselves.
|
Tôi dùng các từ “xã hội mở” như là một tốc
ký cho một xã hội trong đó luật pháp chiếm ưu thế và vai trò của nhà nước là
bảo vệ các nhân quyền và tự do cá nhân, đối nghịch lại với sự cai trị của chỉ
một cá nhân. Ý kiến riêng của tôi là, một xã hội mở phải đặc biệt quan tâm đến
những ai đang đau thương vì bị kỳ thị hay bị đẩy ra ngoài rìa xã hội và những
ai không có cách nào để tự vệ được.
|
By contrast, authoritarian regimes use
whatever instruments of control they possess to maintain themselves in power
at the expense of those whom they exploit and suppress.
|
Ngược lại, các chế độ độc tài dùng bất cứ
công cụ kiểm soát nào mà chúng có được để duy trì quyền lực của chúng trên những
người chúng bóc lột và áp bức.
|
How can open societies be protected if
these new technologies give authoritarian regimes a built-in advantage?
That’s the question that preoccupies me. And it should also preoccupy all
those who prefer to live in an open society.
|
Làm thế nào để bảo vệ các xã hội mở nếu
các công nghệ mới này cho phép các chế độ độc tài một lợi thế nội tại? Đây
chính là câu hỏi đang làm tôi bận tâm. Và đó cũng là câu hỏi mà tất cả những
người thích sống trong một xã hội mở cũng nên bận tâm.
|
Open societies need to regulate companies
that produce instruments of control, while authoritarian regimes can declare
them “national champions.” That’s what has enabled some Chinese state-owned
companies to catch up with and even surpass the multinational giants.
|
Các xã hội mở cần phải điều tiết các
doanh nghiệp sản xuất các công cụ kiểm soát, trong khi đó các nhà nước độc
tài có thể gọi chúng là những “quán quân quốc gia”. Đây chính là lý do tại
sao một số doanh nghiệp quốc doanh của Trung Quốc đã tiến lên ngang hàng với,
thậm chí còn vượt qua, các doanh nghiệp đa quốc khổng lồ.
|
This, of course, isn’t the only problem
that should concern us today. For instance, man-made climate change threatens
the very survival of our civilization. But the structural disadvantage that
confronts open societies is a problem which has preoccupied me and I’d like
to share with you my ideas on how to deal with it.
|
Đương nhiên đây không phải là vấn đề độc
nhất mà chúng ta phải quan tâm vào ngày hôm nay. Một ví dụ là các thay đổi
khí hậu do con người gây nên đang đe dọa sự sống còn của nền văn minh của
chúng ta. Nhưng mà sự bất lợi cơ cấu mà các xã hội mở phải đối đầu là một vấn
đề tôi đã bận tâm nhiều và tôi muốn chia sẻ cùng quý vị các ý kiến của tôi về
cách đối phó với các bất lợi đó.
|
My deep concern for this issue arises out
of my personal history. I was born in Hungary in 1930 and I’m Jewish. I was
13 years old when the Nazis occupied Hungary and started deporting Jews to
extermination camps.
|
Mối quan ngại rất sâu sắc của tôi về vấn
đề trên bắt nguồn từ lịch sử cá nhân của tôi. Tôi sinh ra năm 1930 tại
Hungary và tôi là một người Do Thái. Khi tôi 13 tuổi, các người Đức Quốc Xã
chiếm đóng Hungary và họ đã bắt đầu trục xuất người Do Thái vào các trại tàn
sát người để diệt chủng.
|
I was very fortunate because my father
understood the nature of the Nazi regime and arranged false identity papers
and hiding places for all members of his family, and for a number of other
Jews as well. Most of us survived.
|
|
The year 1944 was the formative
experience of my life. I learned at an early age how important it is what
kind of political regime prevails. When the Nazi regime was replaced by
Soviet occupation I left Hungary as soon as I could and found refuge in
England.
|
Năm 1944 là năm mà kinh nghiệm sống của
tôi hình thành. Tôi đã sớm học được điều sau: bản chất của chế độ chính trị
quan trọng như thế nào một khi chế độ đó chiếm được thượng phong. Khi chế độ
chiếm đóng của Liên Xô thay thế chế độ Đức Quốc Xã, tôi rời bỏ Hungary vào thời
điểm sớm nhất mà tôi có thể làm được và tôi đã tìm được một nơi ẩn náu tại
Anh Quốc.
|
At the London School of Economics I
developed my conceptual framework under the influence of my mentor, Karl
Popper. That framework proved to be unexpectedly useful when I found myself a
job in the financial markets. The framework had nothing to do with finance,
but it is based on critical thinking. This allowed me to analyze the
deficiencies of the prevailing theories guiding institutional investors. I
became a successful hedge fund manager and I prided myself on being the best paid
critic in the world.
|
Tại Trường Kinh Tế London, tôi phát triển
được một khung khái niệm dưới ảnh hưởng của người hướng dẫn của tôi, Karl
Popper. Một điều tôi đã không tiên liệu được là khung khái niệm đó đã rất có
ích sau khi tôi tìm được việc làm trong các thị trường tài chính. Khung khái
niệm này hoàn toàn không dính dáng gì đến tài chính, nhưng nó có nền tảng là
tư duy phê phán. Khung này cho phép tôi phân tích các thiếu sót của các lý
thuyết đang thịnh hành và đang được dùng để hướng dẫn các tổ chức chuyên về đầu
tư. Tôi trở thành nhà quản lý thành công của một quỹ phòng hộ và tôi tự hào
tôi là nhà phê bình được trả lương cao nhất thế giới.
|
Running a hedge fund was very stressful.
When I had made more money than I needed for myself or my family, I underwent
a kind of midlife crisis. Why should I kill myself to make more money? I
reflected long and hard on what I really cared about and in 1979 I set up the
Open Society Fund. I defined its objectives as helping to open up closed
societies, reducing the deficiencies of open societies and promoting critical
thinking.
|
Quản lý một quỹ phòng hộ rất căng thẳng.
Một khi tôi đã kiếm được nhiều tiền hơn tôi hay gia đình tôi cần, tôi trải
qua một cuộc khủng hoảng giữa đời. Tại sao tôi phải làm việc quá độ đến chết
để kiếm thêm tiền? Tôi suy nghĩ lâu và sâu sắc về những gì tôi thật sự trân
quý và vào năm 1979 tôi thành lập Quỹ Xã Hội Mở. Tôi định nghĩa các mục tiêu
của nó là giúp các xã hội đóng trở thành mở, giảm thiểu các thiếu sót của các
xã hội mở, và cổ vũ cho tư duy phê phán.
|
My first efforts were directed at
undermining the apartheid system in South Africa. Then I turned my attention
to opening up the Soviet system. I set up a joint venture with the Hungarian
Academy of Science, which was under Communist control, but its
representatives secretly sympathized with my efforts. This arrangement
succeeded beyond my wildest dreams. I got hooked on what I like to call
“political philanthropy.” That was in 1984.
|
Các cố gắng đầu tiên của tôi là tìm cách
làm suy yếu chế độ kỳ thị chủng tộc triệt để apartheid tại Nam Phi. Sau đó
tôi chú tâm vào việc làm cho hệ thống Xô Viết cởi mở hơn. Tôi lập ra một tổ
chức liên hiệp với Hàn Lâm Viện Khoa Học Hungary, vào lúc đó đang được cộng sản
kiểm soát, nhưng mà các đại biểu đã bí mật có cảm tình với các cố gắng của
tôi. Cách dàn xếp làm việc này thành công trên cả những giấc mơ hoang dã nhất
của tôi. Tôi đã bị cuốn hút vào cái mà tôi thích gọi là “từ thiện chính trị”.
Đó là vào năm 1984.
|
In the years that followed, I tried to replicate
my success in Hungary and in other Communist countries. I did rather well in
the Soviet empire, including the Soviet Union itself, but in China it was a
different story.
|
Vào những năm sau, tôi tìm cách lập lại
thành công của tôi ở Hungary tại nhiều nước cộng sản khác. Tôi làm như thế
khá tốt tại đế quốc Xô Viết, ngay cả tại Liên Xô, Nhưng tại Trung Quốc thì
câu chuyện lại khác hẳn.
|
My first effort in China looked rather
promising. It involved an exchange of visits between Hungarian economists who
were greatly admired in the Communist world, and a team from a newly
established Chinese think tank which was eager to learn from the Hungarians.
|
Cố gắng đầu tiên của tôi tại Trung Quốc
đã có vẽ đầy hứa hẹn. Các việc đã làm vào lúc đó là tổ chức các cuộc thăm viếng
trao đổi giữa các kinh tế gia người Hungary đã nổi tiếng và được ngưỡng mộ
trong thế giới cộng sản, và một nhóm người từ một viện nghiên cứu mà Trung Quốc
vừa mới thành lập và muốn học hỏi với các người Hungary.
|
Based on that initial success, I proposed
to Chen Yizi, the leader of the think tank, to replicate the Hungarian model
in China. Chen obtained the support of Premier Zhao Ziyang and his
reform-minded policy secretary Bao Tong.
|
Dựa trên thành công ban đầu đó, tôi đề
nghị với Trần Nhất Tư (Chen Yizi), nhà lãnh đạo viện nghiên cứu kể trên, là
hãy lập lại mô hình Hungary tại Trung Quốc. Ông Trần lấy được sự ủng hộ của
Thủ Tướng Triệu Tử Dương (Zhao Ziyang) và Bí Thư về chính sách, ông Bảo Đồng
(Bao Tong), một người có đầu óc cải tiến.
|
A joint venture called the China Fund was
inaugurated in October 1986. It was an institution unlike any other in China.
On paper, it had complete autonomy.
|
Một liên doanh tên là Quỹ Trung Quốc được
khánh thành vào tháng Mười 1986. Đây là một định chế không giống bất cứ định
chế nào tại Trung Quốc. Trên giấy tờ, định chế này hoàn toàn tự trị.
|
Bao Tong was its champion. But the
opponents of radical reforms, who were numerous, banded together to attack
him. They claimed that I was a CIA agent and asked the internal security
agency to investigate. To protect himself, Zhao Ziyang replaced Chen Yizi
with a high-ranking official in the external security police. The two
organizations were co-equal and they couldn’t interfere in each other’s
affairs.
|
Bảo Đồng là quán quân thúc đẩy định chế
đó. Nhưng mà những kẻ chống lại các cải cách cấp tiến và mạnh dạn - và những
người này không ít - đã hợp sức lại để tiến công ông Bảo Đồng. Chúng rêu rao
rằng tôi là người của CIA và yêu cầu cơ quan nội an điều tra. Để tự bảo vệ,
Triệu Tử Dương đưa một viên chức cao cấp trong ban cảnh sát đối ngoại lên
thay thế Trần Nhất Tư. Vào lúc đó hai tổ chức này ngang hàng nhau và không thể
nào can thiệp vào nội bộ lẫn nhau.
|
I approved this change because I was
annoyed with Chen Yizi for awarding too many grants to members of his own
institute and I was unaware of the political infighting behind the scenes.
But applicants to the China Fund soon noticed that the organization had come
under the control of the political police and started to stay away. Nobody
had the courage to explain to me the reason for it.
|
Tôi chấp thuận thay đổi kể trên vì tôi bực
mình khi Trần Nhất Tư tài trợ quá nhiều người trong viện nghiên cứu của ông,
và vì tôi đã không biết gì về các đấu đá chính trị ở phía sau hậu trường.
Nhưng các người nộp đơn xin Quỹ Trung Quốc tài trợ đã nhận thấy tổ chức này
đã rơi vào vòng kiểm soát của cảnh sát chính trị và họ bắt đầu tránh xa ra.
Không ai đã có can đảm nói cho tôi biết lý do tại sao chuyện đó đã xảy ra.
|
Eventually, a Chinese grantee visited me
in New York and told me, at considerable risk to himself. Soon thereafter,
Zhao Ziyang was removed from power and I used that excuse to close the
foundation. This happened just before the Tiananmen Square massacre in 1989
and it left a “black spot” on the record of the people associated with the
foundation. They went to great length to clear their names and eventually
they succeeded.
|
Sau cùng, một người Trung Quốc đã được Quỹ
Trung Quốc tài trợ đến thăm tôi ở New York và nói cho tôi biết chuyện đó, bất
chấp các rủi ro lớn có thể đến với ông. Không bao lâu sau đó, Triệu Tử Dương
mất quyền lực và tôi dùng cớ đó để đóng cửa cơ sở. Việc này xảy ra ngay trước
vụ tàn sát ở Thiên An Môn vào năm 1989 và đã để lại một “vết đen” trong hồ sơ
của những người có quan hệ với cơ sở. Các người này đã mất rất nhiều công sức
để phục hồi thanh danh của họ và rốt ráo họ cũng đã thành công.
|
In retrospect, it’s clear that I made a
mistake in trying to establish a foundation which operated in ways that were
alien to people in China. At that time, giving a grant created a sense of
mutual obligation between the donor and recipient and obliged both of them to
remain loyal to each other forever.
|
Khi nhìn lại, rỏ ràng là tôi đã sai lầm
khi tìm cách thành lập một cơ sở được vận hành dựa trên những phương pháp ngoại
lai đối với người Trung Quốc. Vào lúc đó, việc cấp vốn tạo nên một nghĩa vụ
ràng buộc bên cho vào bên nhận và ép hai bên phải mãi mãi trung thành với
nhau.
|
So much for history. Let me now turn to
the events that occurred in the last year, some of which surprised me.
|
Nói chuyện lịch sử như thế cũng quá nhiều
rồi. Bây giờ hãy cho phép tôi quay sang các sự cố đã xảy ra năm ngoài, trong
đó có một số việc đã làm tôi kinh ngạc.
|
When I first started going to China, I
met many people in positions of power who were fervent believers in the
principles of open society. In their youth they had been deported to the countryside
to be re-educated, often suffering hardships far greater than mine in
Hungary. But they survived and we had much in common. We had all been on the
receiving end of a dictatorship.
|
Khi tôi bắt đầu đi Trung Quốc, tôi gặp
nhiều người ở trong những chức vụ có quyền lực và họ nhiệt thành tin tưởng
vào các nguyên lý của xã hội mở. Khi còn trẻ, họ là những người đã bị trục xuất
về nông thôn để được cải tạo, lắm khi họ đã phải cam chịu những khó khăn lớn
hơn các khó khăn tôi đã trải nghiệm tại Hungary. Nhưng họ đã sống sót và
chúng tôi có khá nhiều điểm tương đồng. Chúng tôi đều đã là những người đã từng
được một chế độ độc tài chiếu cố.
|
They were eager to learn about Karl
Popper’s thoughts on the open society. While they found the concept very
appealing, their interpretation remained somewhat different from mine. They
were familiar with Confucian tradition, but there was no tradition of voting
in China. Their thinking remained hierarchical and carried a built-in respect
for high office. I, on the other hand I was more egalitarian and wanted
everyone to have a vote.
|
Họ rất hồ hởi khi muốn học hỏi tư tưởng của
Karl Popper về xã hội mở. Tuy họ phát hiện ra là khái niệm xã hội mở rất hấp
dẫn đối với họ, cách họ giải thích khái niệm này vẫn có đôi chút khác biệt so
với cách giải thích của tôi. Họ quen thuộc với truyền thống Khổng Giáo, nhưng
tại Trung Quốc không có truyền thống bầu cử. Cách suy nghĩ của họ vẫn mang
tính đẳng cấp và trong đó có sự kính trọng dành các chức vụ cao cấp. Tôi,
trái lại, yêu chuộng sự bình đẳng và muốn mọi người ai cũng có một lá phiếu.
|
So, I wasn’t surprised when Xi Jinping
ran into serious opposition at home; but I was surprised by the form it took.
At last summer’s leadership convocation at the seaside resort of Beidaihe, Xi
Jinping was apparently taken down a peg or two. Although there was no
official communique, rumor had it that the convocation disapproved of the
abolition of term limits and the cult of personality that Xi had built around
himself.
|
Thế thì, tôi không ngạc nhiên khi Tập Cận
Bình gặp chống đối đáng kể trong nước, nhưng mà điều làm cho tôi ngạc nhiên
là hình thức các chống đối này đã có được. Trong cuộc họp mùa hè tại khu nghỉ
mát Bắc Đại Hải, hình như họ Tập đã bị phê phán hay xài xể một hay hai lần. Mặc
dầu không có một thông báo chính thức nào, người ta đồn rằng tại cuộc đối lưu
đó, các người hiện diện đã không hài lòng với việc bãi bỏ giới hạn nhiệm kỳ
và sự sùng bái cá nhân mà họ Tập đã xây dựng quanh ông ta.
|
It’s important to realize that such
criticisms were only a warning to Xi about his excesses, but did not reverse
the lifting of the two-term limit. Moreover, “The Thought of Xi Jinping,”
which he promoted as his distillation of Communist theory was elevated to the
same level as the “Thought of Chairman Mao.” So Xi remains the supreme
leader, possibly for lifetime. The ultimate outcome of the current political
infighting remains unresolved.
|
Cần nhận thức điều quan trọng là các lời
phê bình đó chỉ là một cảnh báo cho Tập về các việc làm quá mức của ông ta,
chứ không phải là để làm ngược lại, tức là thiết lập lại giới hạn hai nhiệm kỳ.
Hơn nửa, “Tư Tưởng Tập Cận Bình”, mà ông ta đã quảng cáo là tinh hoa của lý
thuyết Cộng Sản, đã được nâng lên ngang hàng với “Tư Tưởng Chủ Tịch Mao”. Và
như thế, Tập vẫn còn là nhà lãnh đạo tối cao, có thể là suốt đời. Kết cục tối
hậu cho cuộc đấu đá nội bộ vào lúc này vẫn chưa ai biết.
|
I’ve been concentrating on China, but
open societies have many more enemies, Putin’s Russia foremost among them.
And the most dangerous scenario is when these enemies conspire with, and
learn from, each other on how to better oppress their people.
|
Tôi đã chú tâm nhiều về Trung Quốc, nhưng
các xã hội mở còn có rất nhiều kẻ thù khác, trong đó đứng đầu sổ là nước Nga
của Putin. Và kịch bản nguy hiểm nhất xảy ra khi các kẻ thù đó cùng âm mưu với
nhau, và cùng học hỏi lẫn nhau về các phương pháp tốt nhất để áp bức người
dân trong nước họ.
|
The question poses itself, what can we do
to stop them?
|
Một câu hỏi hiển nhiên là, chúng ta làm
được gì để ngăn chặn chúng?
|
The first step is to recognize the
danger. That’s why I’m speaking out tonight. But now comes the difficult
part. Those of us who want to preserve the open society must work together
and form an effective alliance. We have a task that can’t be left to
governments.
|
Bước đầu tiên là phải nhận thấy được nguy
cơ. Chính vì thế mà tôi đã lên tiếng tối hôm nay. Nhưng mà khó khăn là ở chỗ
này. Những ai trong chúng ta muốn bảo tồn xã hội mở phải làm việc cùng nhau
và xây dựng một liên minh hữu hiệu. Chúng ta có một việc phải làm và việc này
thì không thể nào để cho các chính phủ làm được.
|
History has shown that even governments
that want to protect individual freedom have many other interests and they
also give precedence to the freedom of their own citizens over the freedom of
the individual as a general principle.
|
Lịch sử đã chứng minh rằng ngay cả những
nhà nước muốn bảo vệ tự do cá nhân vẫn còn có nhiều quan tâm khác, và giữa tự
do cho người dân nước nước họ và tự do cá nhân trên nguyên tắc, ưu tiên của họ
sẽ là người dân trong nước họ.
|
My Open Society Foundations are dedicated
to protecting human rights, especially for those who don’t have a government
defending them. When we started four decades ago there were many governments
which supported our efforts but their ranks have thinned out. The US and
Europe were our strongest allies, but now they’re preoccupied with their own
problems.
|
Các Cơ Sở Xã Hội Mở của tôi có mục tiêu
là bảo vệ nhân quyền, đặc biệt là nhân quyền của những ai không có một nhà nước
để bảo vệ họ. Bốn thập niên về trước lúc mà chúng tôi khởi sự, có nhiều nhà
nước đã hỗ trợ chúng tôi nhưng vào lúc này số các nhà nước đó đã giảm đi. Hoa
Kỳ và u Châu đã từng là những đồng minh mạnh nhất của chúng tôi, nhưng bây giờ
thì họ bận tâm về những vấn đề riêng của họ.
|
Therefore, I want to focus on what I consider
the most important question for open societies: what will happen in China?
|
Vì thế, tôi muốn tập trung vào một câu hỏi
mà tôi nghĩ là quan trọng nhất cho các xã hội mở: Chuyện gì sẽ xảy ra tại
Trung Quốc?
|
The question can be answered only by the
Chinese people. All we can do is to draw a sharp distinction between them and
Xi Jinping. Since Xi has declared his hostility to open society, the Chinese
people remain our main source of hope.
|
Chỉ có người Trung Quốc mới có thể trả lời
câu hỏi trên. Tất cả những gì mà chúng ta có thể làm được là vạch rõ sự khác
biệt giữa người dân Trung Quốc và Tập Cận Bình. Vì Tập đã tuyên bố là ông ta
thù địch với xã hội mở, chỉ còn có người dân Trung Quốc là nguồn hy vọng
chính của chúng ta.
|
And there are, in fact, grounds for hope.
As some China experts have explained to me, there is a Confucian tradition,
according to which advisors of the emperor are expected to speak out when
they strongly disagree with one of his actions or decrees, even if that it
may result in exile or execution.
|
Và thật ra, có cơ sở để hy vọng. Như một
số chuyên gia về Trung Quốc đã giải thích cho tôi, có một truyền thống trong
đạo Khổng theo đó các cố vấn của hoàng đế cần phải lên tiếng một khi họ bất đồng
ý mạnh mẽ với các hành vi hay quyết định của hoàng đế, cho dù khi lên tiếng
như thế họ sẽ bị lưu đày hay tử hình.
|
This came as a great relief to me when I
had been on the verge of despair. The committed defenders of open society in
China, who are around my age, have mostly retired and their places have been
taken by younger people who are dependent on Xi Jinping for promotion. But a
new political elite has emerged that is willing to uphold the Confucian
tradition. This means that Xi will continue to have a political opposition at
home.
|
Điều này làm tôi rất sảng khoái khi mà
tôi hầu như đã tuyệt vọng. Các người đã quyết tâm bảo vệ xã hội mở tại Trung
Quốc, những người cùng tuổi với tôi, đa số đã nghỉ hưu và thay thế họ là những
người trẻ đang phụ thuộc vào Tập Cận Bình để được lên chức. Nhưng một nhóm
chính trị gia ưu tú đã nổi lên và họ muốn và sẵn sàng nâng cao các truyền thống
của đạo Khổng. Điều này có nghĩa là họ Tập sẽ có người chống lại về mặt chính
trị ngay tại trong nước.
|
Xi presents China as a role model for
other countries to emulate, but he’s facing criticism not only at home but
also abroad. His Belt and Road Initiative has been in operation long enough
to reveal its deficiencies.
|
Tập giới thiệu Trung Quốc như là một hình
mẫu để cho các nước khác thi đua theo, nhưng ông ta đang đối đầu với phê bình
không những ở trong nước mà còn ở ngoài nước. Thời gian Đề Án Vòng Đai Con Đường
của ông ta đi vào hoạt động đã dài đủ để người ta có thể thấy được các thiếu
sót của nó.
|
It was designed to promote the interests
of China, not the interests of the recipient countries; its ambitious
infrastructure projects were mainly financed by loans, not by grants, and
foreign officials were often bribed to accept them. Many of these projects
proved to be uneconomic.
|
Đề án này đã được thiết kế để có lợi cho
Trung Quốc, chứ không có lợi của các nước thụ hưởng; các dự án hạ tầng cơ sở
được tài trợ qua chủ yếu là tiền vay, chứ không phải là tiền viện trợ, và các
viên chức nước ngoài lắm khi đã được hối lộ để chấp nhận các dự án này. Nhiều
dự án này về sau đã được chứng minh là không có cơ sở kinh tế.
|
The iconic case is in Sri Lanka. China
built a port that serves its strategic interests. It failed to attract
sufficient commercial traffic to service the debt and enabled China to take
possession of the port. There are several similar cases elsewhere and they’re
causing widespread resentment.
|
Một trường hợp điển hình là Sri Lanka. Tại
đó, Trung Quốc đã thiết kế một hải cảng nhằm phục vụ các yêu cầu chiến lược của
Trung Quốc. Vì không thu hút đủ số lượng giao thông buôn bán cần thiết để có
đủ tiền trả các dịch vụ nợ, việc này đã cho phép Trung Quốc chiếm hữu hải cảng
này. Có nhiều trường hợp tương tự tại các nơi khác và các trường hợp này đã
gây rất nhiều oán hận.
|
Malaysia is leading the pushback. The
previous government headed by Najib Razak sold out to China but in May 2018
Razak was voted out of office by a coalition led by Mahathir Mohamed.
Mahathir immediately stopped several big infrastructure projects and is
currently negotiating with China how much compensation Malaysia will still
have to pay.
|
Malaysia là nước dẫn đầu trước trong việc
đẩy lùi này. Chính phủ tiền nhiệm của Najib Razak đã bán đứng Malaysia cho
Trung Quốc nhưng vào tháng Năm 2018, một liên minh do ông Mahathir Mohamad
lãnh đạo đã thắng phiếu và loại bỏ được chính phủ của Razak. Mahathir đã lập
tức đình chỉ nhiều dự án hạ tầng cơ sở và vào lúc này đang thương lượng với
Trung Quốc để xác định trị giá các bồi thường Malaysia vẫn còn phải trả.
|
The situation is not as clear-cut in
Pakistan, which has been the largest recipient of Chinese investments. The
Pakistani army is fully beholden to China but the position of Imran Khan who
became prime minister last August is more ambivalent. At the beginning of
2018, China and Pakistan announced grandiose plans in military cooperation.
By the end of the year, Pakistan was in a deep financial crisis. But one thing
became evident: China intends to use the Belt and Road Initiative for
military purposes as well.
|
|
All these setbacks have forced Xi Jinping
to modify his attitude toward the Belt and Road Initiative. In September, he
announced that “vanity projects” will be shunned in favor of more carefully
conceived initiatives and in October, the People’s Daily warned
that projects should serve the interests of the recipient countries.
|
Tất cả các thất bại trên đã buộc Tập Cận
Bình phải thay đổi thái độ về Đề Án Vòng Đai Con Đường. vào tháng Chín, ông
cho biết các “dự án làm dáng” sẽ bị bỏ ra và thay thế bằng những dự án được
thai nghén cẩn thận hơn và vào tháng Mười, Nhân Dân Nhật Báo cảnh báo rằng
các dự án phải phục vụ quyền lợi của các nước nhận dự án.
|
Customers are now forewarned and several
of them, ranging from Sierra Leone to Ecuador, are questioning or
renegotiating projects.
|
Các nước khách hàng nay đã được cảnh báo
trước và nhiều nước đó – từ Sierra Leone đến Ecuador – đang đặt lại vấn đề
hay thương lượng lại các dự án.
|
Most importantly, the US government has
now identified China as a “strategic rival.” President Trump is notoriously
unpredictable, but this decision was the result of a carefully prepared plan.
Since then, the idiosyncratic behavior of Trump has been largely superseded
by a China policy adopted by the agencies of the administration and overseen
by Asian affairs advisor of the National Security Council Matt Pottinger and
others. The policy was outlined in a seminal speech by Vice President Mike
Pence on October 4th.
|
Quan trọng hơn hết, vào,lúc này chính phủ
Hoa Kỳ đã nhận diện Trung Quốc là một “đối thủ chiến lược”. Tổng thống Trump
là một tay khét tiếng về việc các hành vi của ông ta không thể đoán trước được,
nhưng quyết định này là kết quả của một kế hoạch đã được chuẩn bị một cách cẩn
thận. Kể từ lúc đó, các hành vi khó hiểu của Trump chủ yếu là đã được thay thế
bằng một chính sách Trung Quốc đã được các cơ quan nhà nước chấp nhận và do Cố
Vấn Á Đông Vụ Matt Pottinger giám sát. Trong một bài diễn văn quan trọng vào
ngày 4 tháng 10 năm 2018, phó tổng thống Mike Pence đã phác thảo chính sách kể
trên.
|
Even so, declaring China a strategic
rival is too simplistic. China is an important global actor. An effective
policy towards China can’t be reduced to a slogan.
|
Mặc dù vậy, tuyên bố Trung Quốc là một đối
thủ chiến lược vẫn quá giản đơn. Trung Quốc là một diễn viên toàn cầu quan trọng.
Một chính sách có hiệu lực để đối đầu với Trung Quốc không thể nào thu gọn
vào trong một khẩu hiệu.
|
It needs to be far more sophisticated,
detailed and practical; and it must include an American economic response to
the Belt and Road Initiative. The Pottinger plan doesn’t answer the question
whether its ultimate goal is to level the playing field or to disengage from
China altogether.
|
Một chính sách như thế cần phải tinh vi,
chi tiết và thực dụng rất nhiều hơn; và nó phải có một phản ứng của Hoa Kỳ về
mặt kinh tế đối với Đề Án Vòng Đai Con Đường. Kế hoạch Pottinger không trả lời
được câu hỏi mục tiêu tối hậu của nó là gì: san bằng sân chơi hay là rút lui
không chơi với Trung Quốc nửa.
|
Xi Jinping fully understood the threat
that the new US policy posed for his leadership. He gambled on a personal
meeting with President Trump at the G20 meeting in Buenos Aires. In the
meantime, the danger of global trade war escalated and the stock market
embarked on a serious sell-off in December. This created problems for Trump
who had concentrated all his efforts on the 2018 midterm elections. When
Trump and Xi met, both sides were eager for a deal. No wonder that they
reached one, but it’s very inconclusive: a ninety-day truce.
|
Tập Cận Bình hiểu rất rõ việc chính sách
mới của Hoa Kỳ đe dọa sự lãnh đạo của ông. Ông ta đã đánh cuộc khi gặp riêng
tổng thống Trump vào kỳ họp G20 tại Buenos Aires. Trong lúc đó, các hiểm họa
của một chiến tranh mậu dịch toàn cầu leo thang và thị trường chứng khoán rơi
và tình trạng bán tháo trầm trọng và tháng Mười Hai. Việc này gây nhiều khó
khăn cho Trump khi mà ông ta phải dồn mọi cố gắng vào kỳ bầu cử giữa nhiệm kỳ
vào năm 2018. Khi Trump và Tập gặp nhau, cả hai bên đều háo hức muốn có một
thỏa thuận. Vì thế không có gì ngạc nhiên khi họ đạt được một thỏa thuận: một
đình chiến 90 ngày, cho dù thỏa thuận này không kết luận hay giải quyết được
gì nhiều.
|
In the meantime, there are clear
indications that a broad based economic decline is in the making in China,
which is affecting the rest of the world. A global slowdown is the last thing
the market wants to see.
|
Trong lúc đó, có những chỉ dấu rõ rệt là
nền kinh tế Trung Quốc đang xuống dốc về mọi mặt, và việc này sẽ có ảnh hưởng
đến toàn thế giới. Trì trệ kinh tế toàn cầu là một điều mà thị trường chứng
khoán không bao giờ muốn có.
|
The unspoken social contract in China is
built on steadily rising living standards. If the decline in the Chinese
economy and stock market is severe enough, this social contract may be
undermined and even the business community may turn against Xi Jinping. Such
a downturn could also sound the death knell of the Belt and Road Initiative,
because Xi may run out of resources to continue financing so many lossmaking
investments.
|
Hợp đồng xã hội mà không ai nói ra tại
Trung Quốc có cơ sở là mức sống phải ngày càng tăng lên đều. Nếu nền kinh tế
và sàn chứng khoán Trung Quốc xuống dốc trầm trọng đến một mức nào đó, hợp đồng
xã hội trên sẽ bị làm suy yếu đi và khi đó, ngay cả cộng đồng kinh doanh cũng
có thể chống lại Tập Cận Bình. Sự xuống dốc kể trên còn có thể là hồi chuông
báo tử của Đề Án Vòng Đai Con Đường, vì Tập sẽ hết tài nguyên để tiếp tục tài
trợ quá nhiều đầu tư thua lỗ.
|
On the question of global internet
governance, there’s an undeclared struggle between the West and China. China
wants to dictate rules and procedures that govern the digital economy by
dominating the developing world with its new platforms and technologies. This
is a threat to the freedom of the Internet and indirectly open society
itself.
|
Về câu hỏi phải quản lý mạng internet
toàn cầu thế nào, hiện nay đang có một cuộc tranh chấp không khai báo giữa
Tây Phương và Trung Quốc. Trung Quốc muốn áp đặt các luật lệ và thủ tục được
dùng để quản lý nền kinh tế số bằng cách thống trị các nước đang phát triển
qua những kỹ thuật nền và các công nghệ mới của Trung Quốc. Đây là một đe dọa
cho tự do trên mạng internet và một cách gián tiếp, cho chính xã hội mở.
|
Last year I still believed that China
ought to be more deeply embedded in the institutions of global governance,
but since then Xi Jinping’s behavior has changed my opinion. My present
view is that instead of waging a trade war with practically the whole world,
the US should focus on China. Instead of letting ZTE and Huawei off
lightly, it needs to crack down on them. If these companies came to dominate
the 5G market, they would present an unacceptable security risk for the rest
of the world.
|
Vào năm trước, tôi đã vẫn còn tin là
Trung Quốc cần phải hội nhập sâu sắc hơn nửa với các định chế cai quản toàn cầu,
nhưng về sau các hành vi của Tập Cận Bình đã làm tôi phải thay đổi ý kiến.
Quan điểm của tôi lúc này là, thay vì gây thương chiến với toàn thể thế giới,
Hoa Kỳ nên chỉ chú tâm vào Trung Quốc. Thay vì để cho ZTE và Hoa Vi (Huawei)
thoát nạn và không bị thiệt hại bao nhiêu, Hoa Kỳ cần phải đánh dập chúng thật
mạnh. Nếu hai doanh nghiệp này khống chế được thị trường 5G, chúng sẽ trở
thành một rủi ro bảo mật không thể chấp nhận được cho phần còn lại của thế giới.
|
Regrettably, President Trump seems to be
following a different course: make concessions to China and declare victory
while renewing his attacks on US allies. This is liable to undermine the US
policy objective of curbing China’s abuses and excesses.
|
Điều đáng tiếc là, tổng thống Trump hình
như đang theo đuổi một hướng đi khác: nhượng bộ với Trung Quốc và tuyên bố đã
thắng trận đồng thời tăng cường tiến công vào các đồng minh của Hoa Kỳ. Hệ lụy
của việc làm trên là làm suy yếu từ bên trong mục tiêu chính sách của Hoa Kỳ,
tức là kiềm chế các lạm dụng và vượt quá của Trung Quốc.
|
To conclude, let me summarize the message
I’m delivering tonight. My key point is that the combination of repressive
regimes with IT monopolies endows those regimes with a built-in advantage
over open societies. The instruments of control are useful tools in the hands
of authoritarian regimes, but they pose a mortal threat to open societies.
|
Để kết luận, hãy cho phép tôi tóm lược
thông điệp tôi đang nói lên vào tối nay. Điểm chính tôi muốn nói là các chế độ
áp bức khi kết hợp được với các tổ chức tin học độc quyền sẽ cho các chế độ
này một lợi thế nội tại trên các xã hội mở. Các dụng cụ kiểm soát là những
công cụ tốt trong tay các chế độ độc tài, nhưng chúng chính là một mối đe dọa
sinh tử đối với các xã hội mở.
|
China is not the only authoritarian
regime in the world but it is the wealthiest, strongest and technologically
most advance. This makes Xi Jinping the most dangerous opponent of open
societies. That’s why it’s so important to distinguish Xi Jinping’s policies
from the aspirations of the Chinese people. The social credit system, if it
became operational, would give Xi total control over the people. Since Xi is
the most dangerous enemy of the open society, we must pin our hopes on the
Chinese people, and especially on the business community and a political
elite willing to uphold the Confucian tradition.
|
Trung Quốc không phải là chế độ độc tài độc
nhất trên địa cầu, nhưng Trung Quốc là chế độ độc tài giàu nhất, mạnh nhất,
và tiến bộ nhất về mặt công nghệ. Điều này khiến cho Tập Cận Bình trở thành đối
thủ nguy hiểm nhất của các xã hội mở. Vì thế, một điều rất quan trọng là phải
biết phân biệt các chính sách của Tập và các nguyện vọng của người dân Trung
Quốc. Hệ thống tín dụng xã hội, nếu được đưa vào hoạt động, sẽ cho Tập quyền
kiểm soát toàn diện trên quần chúng. Vì Tập là kẻ thù nguy hiểm nhất của xã hội
mở, chúng ta phải đặt hy vọng vào nhân dân Trung Quốc, và đặc biệt là vào cộng
đồng kinh doanh và những nhà lãnh đạo chính trị ưu tú muốn sẵn sàng nâng cao
các truyền thống của đạo Khổng.
|
This doesn’t mean that those of us who
believe in the open society should remain passive. The reality is that we are
in a Cold War that threatens to turn into a hot one. On the other hand, if Xi
and Trump were no longer in power, an opportunity would present itself to
develop greater cooperation between the two cyber-superpowers.
|
Điều
này không có nghĩa là chúng ta, những người tin vào một xã hội mở, phải tiếp
tục ở trong một tư thế thụ động. Sự thật là chúng ta đang ở trong một Chiến
Tranh Lạnh đang đe dọa trở thành một chiến tranh nóng. Mặt khác, nếu Trump và
Tập không còn cầm quyền nữa, cơ hội để cho hai siêu cường cyber hợp tác với
nhau sẽ tự hiện ra.
|
It is possible to dream of something
similar to the United Nations Treaty that arose out of the Second World War.
This would be the appropriate ending to the current cycle of conflict between
the US and China. It would reestablish international cooperation and allow
open societies to flourish. That sums up my message.
|
Ta có thể mơ đến một cái gì tương tự như
một Hiệp Ước Liên Hiệp Quốc đã hình thành sau Đại Chiến Thế Giới Lần Thứ Nhì.
Nếu được như thế, đây sẽ là một kết thúc thích đáng cho chu kỳ xung đột hiện
hành giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc. Khi có được một kết thúc như thế, hợp tác quốc
tế sẽ được tái thiết kế và các xã hội mở sẽ có cơ may khởi sắc. Đó là các ý
chính của thông điệp của tôi.
|
Thứ Bảy, 30 tháng 3, 2019
George Soros khuyên Mỹ đánh Trung Quốc phải đánh dập đầu, đừng đánh nửa vời
Đăng ký:
Bài đăng (Atom)