Tôi không là ai cả: Nguyễn Thông - Đinh Thế Huynh (kỳ 2, cuối)

Đinh Thế Huynh (kỳ 2, cuối)

Nhân chuyện về Đinh Thế Huynh, kỳ trước nhà cháu biên tãi thêm một số mẩu xưa người cũ liên quan tới thời Huynh, một số bác giãy lên, gớm, cứ con tằm nó nhả ra tơ mãi, sốt cả ruột.

Thưa các công dân, có những chặng sử cũ đang bị quên đi, hoặc vô tình hoặc cố ý, nếu ta không gợi lại, có thể sẽ mất vĩnh viễn trong sự thờ ơ của người đời. Vậy nên bỉ nhân làm điều đó là có ý, điều gì không nên không phải, chỉ xin sự đại xá.

Nhắc tới tranh bác Hồ, lại sực nhớ hồi lớp 3 lớp 4 gì đó (nửa đầu thập niên 60) đám chúng tôi học thuộc vanh vách bài thơ loại "học thuộc lòng", tên nó là gì thì quên, nhưng ruột nó thì nhớ từng chữ. Thế này: "Trên buôn đồng bào Thượng/Một sớm lũ Diệm vào/Ảnh cụ Hồ để đâu/Đưa nạp ra đây hết/Đồng bào vào trong bếp/Bưng hũ muối đem ra/Để ngay ngắn giữa nhà/Đấy, cụ Hồ tôi đấy/Ở miền xuôi cũng vậy/Khi bọn chúng lăm le/Bà con ta một bề/Bưng nồi cơm ra chỉ/Và nơi nào cũng thế/Bờ biển đến chân đèo/Ảnh cụ tuy không treo/Hình cụ đâu cũng có/Bọn kia dù càn rỡ/Muốn thu ảnh thu cờ/Cờ và ảnh cụ Hồ/Thu sao cho hết được". Đọc xong, đứa nào cũng lè lưỡi. Chả hiểu lè bởi cái gì. Hồi đó bọn trẻ được nhồi nhét khiếp thật.

Chả thế mà cái hôm ấy, trong cuộc tụ tập tại nhà bác sĩ Tú, một tay nha sĩ lững lẫy ở Nha Trang (chủ phòng nha khoa Bến Thành, được giới chuyên môn phong là bàn tay vàng, ai muốn làm gì răng thì nên tới đó, tôi khuyên thật lòng chứ không quảng cáo), lão bạn tôi, Nguyễn Huy Hoàng vừa từ Nga về đọc một lèo bài cụ hồ lớp 3 ấy, rồi còn khuyến mãi bài "Cụ Hồ ở giữa lòng dân/Tuy xa xa lắm nhưng gần gần ghê/Mỗi khi thư cụ gửi về/Rộn ràng khắp chợ cùng quê đón mừng". Tôi chê, bài ngắn thế, ai chả thuộc. Y liền làm mạch nữa 2 bài của Lưu Quang Vũ, bài "Gió và tình yêu thổi trên đất nước tôi" và bài "Tiếng Việt", bài nào cũng dài như... trâu đái, cực hay. Không sót một chữ. Ai cũng lắc đầu lè lưỡi. Trên đời, tôi từng phục sát đất 3 tay tổ có trí nhớ kinh khủng khiếp, là bác thi sĩ Nguyễn Duy, bác "đủ thứ nhà" Phạm Xuân Nguyên, và giáo sư Nguyễn Huy Hoàng. Nhiều lúc cứ lẩn thẩn, mình chỉ được 1/100 cái trí nhớ của họ là đã đủ no ấm hạnh phúc rồi, chứ đâu mà nghèo bền vững thế này.

Tôi sống ở miền Bắc, khi cụ còn tại thế 14 năm, chả lần nào gặp cụ Hồ. Cả làng cả xã tôi, thậm chí cả huyện, cũng chả ai được nhìn thấy cụ Hồ bằng xương bằng thịt bao giờ. Ông anh tôi bảo cụ ấy là ông trời, ngày nào cũng nhìn thấy trời, nhưng gặp thì không bao giờ nhá, đừng có mơ.

Những năm ấy, bạn Trung Quốc in giúp rất nhiều chân dung cụ Hồ trên vải dệt, cực đẹp và bền, nhà nước phát không cho dân chúng treo, nhà tôi cũng được một cái. Ngoài ủy ban còn có tranh lụa cụ in màu, đẹp lắm. Chỉ công sở hoặc nhà cán bộ to mới có tranh cụ màu. Về sau nghe người ta xì xào bọn tàu gớm lắm, nó chả tốt gì đâu, nó dệt cụ rất giống nhưng ở cái cổ áo lại có hình con chó. Kinh mưu mẹo tàu thâm nho.

Lại quay về Đinh Thế Huynh. Tôi cùng lứa với Huynh, xê xích đôi tuổi, sống thời đạn bom, nên nói thật lòng, rất nể trọng Huynh thời trẻ. Huynh đã ra trận khi chưa đủ đôi mươi, một trai thời loạn. Tôi không mặc áo lính không phải bởi hèn, mà do anh tôi đã đi rồi. Gia đình nào chỉ có hai đứa trai, nhà nước có chế độ cho một đứa được tạm hoãn quân dịch, khi nào căng sẽ triệu.

Huynh là một trong những hình ảnh đẹp của tuổi trẻ lúc bấy giờ, như Lê Mã Lương, Vương Đình Cung, như anh Chuyện anh Trò con bà cụ Hiếm, anh Sùng con bà Đang, anh Loa con bà Gầu... làng tôi. Xã tôi dạo đó chỉ hơn 2 nghìn khẩu, cả xã hơn trăm liệt sĩ. Các anh Chuyện Trò Sùng Loa... đều trong danh sách bia mộ nghĩa trang, không trở về với mẹ. Cái lần người ta áp chính sách phải có 3 liệt sĩ trở lên (con và chồng) thì đàn bà (mẹ/vợ) mới được phong danh hiệu Bà mẹ VN anh hùng, người ta không phong cho bà cụ Hiếm, cứ khi chiều buông, nhá nhem tối, cụ lại hờ "Chuyện ơi, Trò ơi, các con đi đâu sao không về với bu".

Đinh Thế Huynh có cái lý lịch đẹp của trai thời loạn. Dĩ nhiên đẹp khi ấy thôi, chứ khi lịch sử đã thay đổi, mọi thứ được bạch hóa, nhìn nhận khách quan hơn, thì lại khác. Tư duy thời đại đã khác xưa. Đâu thể như một ông tứ trụ vừa rồi, khi nhậm chức, tuyên thệ vẫn tự hào từng chỉ mong tới 18 tuổi xung phong vào bộ đội để giải phóng miền Nam. Con người mới trong thời đại này mà vẫn tư duy ấy thì chả trông đợi được gì. Rất nhiều người miền Nam tôi gặp, cùng làm việc, gần nửa thế kỷ nay, thường nửa đùa nửa thật, thậm chí bực bội, bảo rằng "chúng tôi đâu cần các ngài vào giải phóng để ra nông nỗi này", "tiến về Sài Gòn, ta chiếm nhà thật to" thì có chứ ở đó mà giải với phóng"...

Lý lịch "đẹp", có lẽ lại khéo nữa, có tài nữa, và như ai đó bảo cùng quê Xuân Trường, Nam Định nữa, nên Đinh Thế Huynh "đường lớn đã mở, vươn tới tương lai", thăng tiến nhanh. Không như ông bạn tôi, Vũ Trường Thành thương binh, cùng đơn vị thành cổ với Huynh, dứt chiến tranh cởi áo lính, về học sư phạm 10 + 3, làm thầy giáo làng, miệt mài mãi với bảng đen phấn trắng, tới khi hưu, và lên đường sớm.

Thập niên 80, đọc báo Nhân Dân, ta thường gặp những bài của tác giả Đinh Thế Huynh với câu trong ngoặc đơn "phóng viên thường trú báo Nhân Dân tại Liên Xô". Kể cũng oai sang. Liên Xô bấy giờ là niềm mơ ước của nhiều người. Ngay cả sướng cũng chỉ tới mức "sướng như đi Liên Xô". Làm báo Nhân Dân, phóng viên báo, có khi quyền thế còn hơn bí thư tỉnh ủy.

Khá nhiều lần tôi ngồi với anh Lương Trần Khải, một cựu binh lăn lộn khắp chiến trường miền Nam, rồi chiến dịch Hồ Chí Minh. Anh học cấp 3 Kiến Thụy với anh ruột tôi. Năm 1969 anh tôi bị ngưng nhập học trường tuyên giáo trung ương để vào "đại học" đường 9 - Nam Lào, còn bác Khải may mắn vào Đại học Nông nghiệp 1. Tới tháng 8.1970, sinh viên năm thứ nhất, ngồi giảng đường chưa ấm chỗ, bác Khải bị động viên, bắt đầu đợt vét sinh viên vào lính để chuẩn bị cho chiến trường Quảng Trị, nơi bị gọi là cối xay thịt. Đau nhất là hàng nghìn sinh viên, những tinh hoa của đất nước, đi đợt 6971 (6.9.1971) đã bị ném vào cái cối xay ấy. Rồi thoát chết, về học lại năm 1975, anh kỹ sư thú y Lương Trần Khải đầy ký ức chiến tranh.

Có lần bác kể tôi nghe, tao đi đánh nhau nhưng thích viết, từng làm báo cho trung đoàn, sư đoàn, mặt trận, chính tao từng trao đổi, hướng dẫn cho anh em cách viết thế này thế nọ. Huynh đang tập tọng viết lách, nghe tao "thuyết trình", y bảo, ông ạ tôi tôn ông làm đại ca. Được cái nó cũng tình nghĩa trước sau, khi đã ông nọ bà kia vẫn gặp gỡ thăm hỏi chơi bời với anh em. Tôi tò mò thế cái vụ người ta đồn ông ấy đào ngũ, trốn chạy khỏi nơi ác liệt, có không. Anh Khải xua tay, bảo không có đâu, không có chuyện ấy đâu. Vậy Huynh mất chức vì cái gì? Anh Khải nói đếch biết, muốn biết sự thực phải hỏi nó hoặc ông Trọng, mà hai tay ấy thì không cạy miệng được.

Vậy nên cái sự Huynh rớt đánh uỵch, gây sửng sốt cho thiên hạ, cho tới nay nguyên nhân vẫn rất chi mù mờ, trong đám bụi hư hư thực thực. Việc ông Tô Lâm trao cho y huy hiệu đảng có lẽ cũng là cách phục hồi kín đáo nhẹ nhàng, sửa chữa "sai lầm" của ông Trọng. Giá Huynh và ông Tô cứ công khai bạch hóa sự thật thì biết đâu y cũng được chiêu tuyết trong lòng dân chúng phần nào, mà lịch sử lại bớt những chỗ khuất mù mờ, bí hiểm.

Chắc nhiều người chưa quên, hồi năm 2011 Huynh đương chức Trưởng ban Tuyên giáo, Chủ tịch Hội đồng Lý luận trung ương (2 chức to nhất về tuyên truyền, lý luận), tới năm 2016 Huynh là Ủy viên Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư (nhân vật to thứ 5 trong bộ máy cai trị, được coi là ngũ trụ), Huynh đã chém rất ghê. Không biết có được ai xúi ai mớm không, hay là cho mình đã nhất làng Vũ Đại, anh hùng làng này cóc thằng nào bằng ta, Huynh tuyên bố kiểu lập ngôn để đời, rằng Việt Nam chỉ có con đường duy nhất là chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản, ngoài ra không còn đường nào khác (làm người ta lại nhớ câu của "cụ": muốn cứu nước và giải phóng dân tộc chỉ có con đường cách mạng vô sản, ngoài ra không còn đường nào khác). Huynh cũng từng răn đe báo chí, tuyên bố thẳng nước này chỉ có báo chí do nhà nước quản lý, dứt khoát không có báo chí tư nhân, không có chỗ cho báo chí tư nhân, v.v.. Ba X khi ấy trong tứ trụ cũng tuyên bố báo chí tư nhân không tồn tại ở nước này. Sau khi nghe X nói thế, bao nhiêu tình cảm của tôi với đương sự X về câu "tình hữu nghị viển vông" bị xóa sạch. Họ xấu đều tốt lỏi cả thôi.

Chả hiểu Huynh bị phốt gì không để rồi phải tội (kỷ luật cực nặng theo kiểu nhẹ nhàng, chỉ ông Trọng lý luận mới nghĩ ra được trò này, về sau đám kế tục cứ tiếp tục áp dụng, không coi pháp luật ra gì), chứ riêng việc đóng vai Chí Phèo cạnh tranh về lý luận, định soán ngôi trùm lý luận, dù đã làm tới tổng biên tập báo Nhân Dân, chủ tịch hội đồng lý luận, cũng đủ vào sổ đen rồi. Trời đã là cao, nhưng cần hiểu rằng sau trời còn có trời cao hơn nữa. Một kẻ võ mồm như Huynh sao đủ lực cạnh tranh với trùm lọc lõi. Đời là vậy.

Nhưng rồi sau này người đời cũng hiểu được thực chất của trùm. Cũng chỉ một anh võ mồm, thậm chí còn tệ hơn. Giờ thì chưa kịp đầy năm, hầu như không ai nhắc tới nữa. Và người ta lôi Huynh từ bóng tối ra trao cho huy hiệu đảng.

Mỗi con người, nhất là những VIP (very important person, người rất quan trọng) đều có bóng hình thời đại trong đó, của một dân tộc khổ đau, bi kịch.

Nguyễn Thông

Tôi không là ai cả

Lịch sử địa lý

Thứ Ba, 17 tháng 12, 2024

Nguyễn Thông - Đinh Thế Huynh (kỳ 2, cuối)

Không có nhận xét nào: